Η καλύβα του Παππού: 6 Ιουν 2010

6 Ιουν 2010

«Φάσλα» στα ισραηλινά σημαίνει…

Tου Τακη Καμπυλη

…Kάτι σαν «τα θαλασσώσαμε και τώρα μπλέξαμε». Δεν επαρκεί πλήρως για να εκφράσει κανείς, και μόνο με μία φράση, το κλίμα στο Ισραήλ μετά το παράλογο αιματηρό ρεσάλτο. Ωστόσο, ως πολύ κοινή, καθημερινή φράση σηματοδοτεί μάλλον την απόγνωση ότι τα πράγματα σε ξεπερνούν ή -πλέον- σε ξεπέρασαν.

Η παράλογη ισραηλινή επιχείρηση είναι το ζήτημα της δημόσιας κατακραυγής. Είναι όμως και η παγίδα: Να αποδεχθούμε -όχι πάντα άρρητα!- το «παράλογο» ή το «κτηνώδες» ως εγγενές χαρακτηριστικό μιας ολόκληρης κοινωνίας. Και τα πρώτα σημάδια μιας τέτοιας ισοπεδωτικής αντίληψης είναι ορατά. Για παράδειγμα, όλο και πιο συχνά ακούω από Ισραηλινούς φίλους (κάθε άλλο παρά μιλιταριστές ή ένθεους) το παράπονο ότι η πληροφόρηση που μοιραζόμαστε είναι όλο και πιο ελλιπής. Πως λείπει μια επίσης βασική αφήγηση, αυτή της άλλης πλευράς. «Την ισραηλινή καθημερινότητα δεν την έχετε δείξει στην Ελλάδα. Τον φόβο να πας στο σούπερ μάρκετ, αν το παιδί σου γυρίσει ζωντανό. Οχι ότι αυτό δικαιολογεί την τραγωδία. Ολες οι ισραηλινές εφημερίδες και τα μίντια, δύο μέρες τώρα φωνάζουν, αλλά και αυτή η είδηση πέρασε στα ψιλά. Ούτε στον φόβο ούτε στην καταδίκη υπάρχουμε για σας».

Μπορεί άραγε αυτή η «ελλιπής» ενημέρωση να βλάψει; Να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο το είδωλο του «παράλογου» του «κτηνώδους» μιας κοινωνίας ώστε τα ρεπορτάζ (γνώσης) να αντικαθίστανται από (τηλε)δίκες - καταδίκες; Και, επομένως, μήπως μέσα από την απλουστευτική δημοσιογραφία του «καλού και του κακού» να οδεύει η «Κοινή Γνώμη» στην αντίληψη πως τελικά το παλαιστινιακό ζήτημα εντοπίζεται στην «παθολογία ενός λαού» - ή και σε άλλες ακόμη πιο ολοκληρωτικές αντιλήψεις; Και όσοι δεν πιστεύουμε ούτε στην κυκλικότητα της Ιστορίας, ούτε στη γονιδιακή συνενοχή, καλό είναι να δούμε πόσο «μισογεμάτο» το εννοούν το ποτήρι οι Ισραηλινοί φίλοι μου και πόσο «μισοάδειο» επιμένουμε να το βλέπουμε εμείς.

Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με το πόσα λίγα πράγματα μάθαμε για την τουρκική ΜΚΟ, την ΙΗΗ. Το βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται για μία τυχαία ΜΚΟ. Πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του ’90 με σκοπό τη βοήθεια στους μουσουλμάνους στη Βοσνία στα γεγονότα της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας. Με κύριο χαρακτηριστικό της το Ισλάμ και την αρετή της φιλανθρωπίας, βρέθηκε σε όλες τις ευαίσθητες ή ευπαθείς μουσουλμανικές περιοχές του κόσμου. Πριν από την έλευση του Ερντογάν είχε πέσει σε δυσμένεια και πολλές φορές είχε χαρακτηριστεί από διεθνή ινστιτούτα περίπου παρακλάδι του τρομοκρατικού Ισλάμ. Παρότι -λέει ο συνήγορος του διαβόλου- αυτές οι σχετικές έρευνες ελέγχονται ως προς την αμεροληψία τους σε κλίμα έντονης ισλαμοφοβίας στη Δύση, εντούτοις αυτή η εικόνα επικρατούσε διεθνώς. Μάλιστα, στο κομμάτι που αφορούσε έντονα το Ισραήλ, πιθανολογούνταν και οι σχέσεις της οργάνωσης με τη Χαμάς. Το ΑΚΡ άλλαξε τα πράγματα. «Ξέπλυνε» την οργάνωση με νέα μέλη και στελέχη. Ανάμεσά τους και εκπρόσωποι της νέας επιχειρηματικής ελίτ. Η σχέση της οργάνωσης με το Ισραήλ είναι ιδιαίτερα εχθρική και μετά τη σύλληψη και φυλάκιση ακτιβιστή. Μάλιστα, σε ισραηλινά Μέσα είχαν εκφραστεί ανησυχίες για τον κατάπλου του «Μαρμαρά».

Με λίγα λόγια, αυτό που παρουσιάστηκε ως «κεραυνός εν αιθρία» έχει μια προϊστορία, η οποία βέβαια δεν αναιρεί τον «καλό» και τον «κακό» της συγκεκριμένης τραγωδίας. Αλλωστε αυτό είναι ζήτημα της ενημέρωσης;

Η (τηλεοπτικά) ανθρώπινη διάσταση με τους συγγενείς των θυμάτων ήταν ανεπιφύλακτα ορθή επιλογή. Αλλά οι επαναλήψεις των θολών εικόνων και οι μαρτυρίες επί μαρτυριών που δεν θα οδηγούσαν άλλωστε στη λύση κανενός μυστηρίου (ξέραμε ποιος και τι έκανε) ήταν το γέμισμα του τηλεοπτικού χρόνου από την περιβόητη δημοσιογραφία του «human story». Ετσι το ρεπορτάζ άρχισε να γίνεται τηλε-δίκη, αφού βέβαια η άλλη πλευρά δημοσιογραφικά δεν ενδιέφερε. «Αφού τον ξέρουμε τον ένοχο, τι να μας πει;».

Με μοναδική ευκολία πολλοί σοβαροί άνθρωποι, συμπολίτες μας, ακολούθησαν την πρόσκληση της Χαμάς για διαδηλώσεις σ’ όλες τις ισραηλινές πρεσβείες - αλλά που οι ίδιοι επίσης διεκδικούν για τον εαυτό τους το δικαίωμα να διαμαρτύρονται απέναντι στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται κανείς με τη Χαμάς όταν διαδηλώνει εναντίον του Ισραήλ. Αλλά τότε γιατί αφήνεται να ταυτιστεί κάθε τι το ισραηλιτικό με το «παράλογο», με το «κτηνώδες» στο πλαίσιο μιας διαχρονικής, ισοπεδωτικής καταδίκης;

Η ταύτιση αυτή γίνεται και μέσω της «μισής» ενημέρωσης. Οταν δεν μαθαίνουμε πως και ο «άλλος» στο Ισραήλ συζητάει τα ίδια πράγματα με μας. Ούτε μαθαίνουμε ότι ανάμεσα στην ισραηλινή κοινωνία υπάρχουν πολλοί που υποφέρουν για ό,τι έγινε - ίσως και περισσότερο από μας. Συμπορευόμαστε με ανθρώπους που δύσκολα θα δεχτούν να καταγγείλουν σφαγές στο Κουρδιστάν (διότι αναγνωρίζουμε τον ρόλο της πολιτικής, δεν είμαστε αφελείς), αλλά τελικά αρνούμαστε να συμπορευτούμε με ανθρώπους σαν κι εμάς μέσα από το Ισραήλ. Δεν τους δίνουμε τον ίδιο χώρο ούτε στα κατηγορώ ούτε στις πρωτοβουλίες μας. Πιθανόν για να μη μας τρομάξει ο Φόβος αυτής της κοινωνίας.

Ιnfo

- «Τι είναι λαϊκισμός», αφιέρωμα του περιοδικού Νέα Εστία, τ.1816, Αθήνα, Νοέμβριος 2008

- Χάννα Αρεντ «Ο Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ», Θεσσαλονίκη 2009, εκδ. Νησίδες

- «Το όνομά μου είναι Rachel Corrie», η ιστορία μιας Αμερικανοεβραίας που σκοτώθηκε το 2003 στα Κατεχόμενα της Γάζας από μπουλντόζα του ισραηλινού στρατού, Αθήνα 2010, εκδ. Αιώρα

Από τη σημερινή Καθημερινή