Η καλύβα του Παππού: 06/01/2009 - 07/01/2009

30 Ιουν 2009

Νέο Μουσείο Ακρόπολης










Έχω εκφραστεί επανειλημμένα, με διόλου κολακευτικούς χαρακτηρισμούς, για το κτίριο του Νέου Μουσείου Ακρόπολης.

Με χαρά διεπίστωσα τις προάλλες, σε σύντομη επίσκεψη με τη Ν., ότι η αίσθηση που μου αφήνει το εσωτερικό του είναι πολύ διαφορετική. Θεωρώ πολύ ευφυή το σχεδιασμό όσον αφορά το πόσο εύστοχα αξιοποιεί το αττικό φως.

Από ‘δω και μπρος, θα μου είναι ευκολότερο να συμφιλιωθώ με τον τιτάνιο όγκο του, φυτεμένο ανάμεσα στα σπίτια της περιοχής. Για μένα, είναι ένα άνισο, αλλά σημαντικό και ενδιαφέρον αρχιτεκτόνημα.




………………….


Δεν είδα τίποτα που να με πείθει ότι η κατεδάφιση των δύο διατηρητέων είναι επιβεβλημένη. Αδυνατώ να κατανοήσω γιατί εμποδίζουν περισσότερο απ’ ό,τι το κτίριο Βάιλερ, ή τα άλλα κτίρια που γειτνιάζουν με το μουσείο. Άλλωστε, ο βράχος της Ακρόπολης και ο Παρθενώνας παραμένουν ορατά. Όσον αφορά στο θέατρο του Διονύσου, από τη μια πλευρά της Αίθουσας του Παρθενώνα είναι εντελώς ορατό, ποιος ο λόγος να είναι ορατό και από την εξέδρα του εστιατορίου (την οποία μόνο «παντόφλα» μπορώ να αποκαλέσω- μάλλον το πιο ατυχές σημείο όλης της κατασκευής).


Όσον αφορά στα επιχειρήματα που ακούστηκαν, ότι δηλ. "ξεσηκώθηκαν οι (αστοί, άρα εξ ορισμού εχθροί του λαού) ιδιοκτήτες για να σώσουν το σπιτάκι τους", τα βρίσκω απλά λαϊκίστικα και εκτός θέματος. Δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να υποθέτω διάφορα για τα κίνητρα των ιδιοκτητών, αυτό που με νοιάζει είναι ο κίνδυνος να χάσει η πόλη μου ένα όμορφο κομμάτι, να καταστραφεί το αρχιτεκτονικό μέτωπο του πεζοδρόμου της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και να αναδυθεί, ως άλλος Λεβιάθαν, απόλυτα κυριαρχικός, ο όγκος του Μουσείου, επισκιάζοντας κάθε τι άλλο.


Αλλά το πλέον σκανδαλώδες, είναι η αιτιολόγηση της απόφασης του Κ.Α.Σ. του Ιουλίου του 2007, περί άρσης του χαρακτηρισμού ως διατηρητέων των δύο κτιρίων, λόγω «υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος». Αυθαίρετη και ανυπόστατη. Υπέρτερο δημόσιο συμφέρον η απρόσκοπτη θέα από το εστιατόριο; Προκλητικά απούσα η επιχειρηματολογία.

Παρεμβαίνουν, λέει, τα δύο κτίρια στο 'διάλογο" μουσείου- Ακρόπολης.

Κι όμως, ενδέχεται ο «θόρυβος» που προκαλεί η παρουσία των δύο συγκεκριμένων, αλλά και των άλλων γύρω κτιρίων, να προσθέτει αντί να αφαιρεί από τη «συνομιλία» του Μουσείου με το Βράχο της Ακρόπολης, προσδίδοντας πιο οικείες διαστάσεις σ' ένα κομμάτι της πόλης όπου ο Παρθενώνας και το Μουσείο, αν αφεθούν μόνα, ορίζουν ένα δίπολο που μοιάζει να συνθλίβει το ανθρώπινο.


Το κατ' εξοχήν προβληματικό, είναι για μένα ότι όλος ο σχεδιασμός έγινε με βάση τους δύο αυτούς πόλους: Μουσείο - Ιερός Βράχος. Σαν να μην υπάρχει τίποτε άλλο, σαν να είναι ανύπαρκτη ή ολότελα άνευ αξίας η περιβάλλουσα πόλη.

Στην καλύτερη περίπτωση, μοιάζουμε να λέμε, το υψηλότερο που μπορούμε να ελπίζουμε πως θα επιτύχουμε, είναι να είμαστε επιτυχημένοι διαχειριστές των αρχαίων ερειπίων. Η πρόσφατη αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης, τα ελάχιστα αρχιτεκτονικά δείγματα της αστικής κουλτούρας του μεσοπολέμου - και ποιος ξέρει τι άλλο- θεωρούνται εξ' ορισμού άνευ σημασίας.

Μοιάζει να ομολογείται πως το μόνο για το οποίο αισθανόμαστε πως έχουμε κάποια αξία, είναι το ότι βρισκόμαστε στις ίδιες γεωγραφικές συντεταγμένες με την Αθήνα του Περικλή.


Ίσως θα άξιζε τον κόπο να κάναμε μια συζήτηση για την τόση προσήλωσή μας στο κλασικό παρελθόν, για το ιδεολόγημα της συνέχειας, για το τι αντιλαμβανόμαστε ως ταυτότητά μας και το πώς αυτό αντανακλάται στη σχέση μας με τα μνημεία του παρελθόντος, την επιλεκτική διάσωση κάποιων και την καταστροφή κάποιων άλλων . Δεν είμαι σίγουρος για το αυτονόητο, ούτε για την ηθική αιτιολόγηση της αποκάθαρσης του Παρθενώνα από τις μεταγενέστερες προσθήκες, όπως τον Φράγκικο πύργο και την εκκλησιά της Παναγιάς της Αθηνιώτισσας.

29 Ιουν 2009

Εν δυνάμει ένοχοι λόγω... μετανάστευσης
Mε τη νέα πρωτοφανή ρύθμιση ουσιαστικά ποινικοποιείται η ιδιότητά τους ως αλλοδαπών και όχι η πράξη...

Του Τάκη Kαμπύλη, από την Καθημερινή

Πριν από 15-20 χρόνια, όταν το πρώτο μεταναστευτικό κύμα ξέσπασε στα ελληνοαλβανικά σύνορα, επίσης άρχισε να καταγράφεται με αξιοσημείωτη και συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα ένα νέο φαινόμενο: Πολύ συχνές απαγωγές βοσκών της ελληνικής μεθορίου ή μικρομεσαίων επαγγελματιών των πλησιέστερων αστικών κέντρων.

Σε δύο, τρία χρόνια το φαινόμενο είχε πάρει ανησυχητικές διαστάσεις και συνήθως αποδιδόταν είτε σε «Aλβανούς εμπόρους ναρκωτικών» είτε γενικώς στην «αλβανική μαφία».

Με τα χρόνια αποδείχτηκε πως αυτή ήταν η μία πλευρά. Η άλλη, που επιμελώς αποσιωπήθηκε από τις τοπικές αστυνομικές αρχές, είχε να κάνει με την αθέτηση της «μπέσας».

Eλληνες κτηνοτρόφοι και επαγγελματίες αγόραζαν από Αλβανούς συναδέλφους τους γάλα και άλλα κτηνοτροφικά προϊόντα και στη συνέχεια, οχυρωμένοι πίσω από τα σύνορα, απλώς δεν εκπλήρωναν τις υποχρεώσεις τους. Με αποτέλεσμα -μη έχοντας άλλον τρόπο διεκδίκησης- οι Αλβανοί να καταφεύγουν στις πράξεις βίαιης αντεκδίκησης.

Από αυτή την ιστορία έμαθαν πολλά οι έμποροι και οι κτηνοτρόφοι, τόσα ώστε στη συνέχεια να τηρούν τις υποχρεώσεις τους. Οχι όμως και η πολιτεία. Η οποία μόλις προχθές νομοθέτησε ότι αρκεί η ποινική δίωξη κατά αλλοδαπού ώστε αυτός να τιμωρείται (πριν καν τελεσιδικήσει δικαστικά) με απέλαση.

Η ουσία της ρύθμισης

Η πρωτοφανής στον σύγχρονο νομικό πολιτισμό ρύθμιση θεωρείται βέβαιο από πολλούς νομικούς πως θα εκπέσει ως αντισυνταγματική. Αυτό είναι το ένα ζήτημα. Το άλλο έχει να κάνει με την ουσία της ρύθμισης. Με αυτήν, επί της ουσίας χαρακτηρίζονται ως εν δυνάμει ένοχοι περίπου 2.000.000 ανθρώπων που ζουν δίπλα μας.

Διότι, όταν αρκεί ο χαρακτηρισμός «μετανάστης» ως επαρκές τεκμήριο ενοχής, τέτοιο ώστε να μην του επιτρέπεται να υπερασπισθεί τον εαυτό του, τότε ποινικοποιείται όχι η πράξη αλλά η ιδιότητα. Η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρείται περίπου γονιδιακή διότι δεν ξεχωρίζει τον νόμιμο, από τον παράνομο, το παιδί από τον πατέρα.

Σε μία περίπτωση ανάμεσα στις πολλές που έχουν φθάσει στις ανεξάρτητες αρχές, ο Μίλτος Παύλου, σήμερα διευθυντής του παρατηρητήριου για τον ρατσισμό, θα θυμηθεί εκείνη που ξέσπασε ανάμεσα σε μία οικογένεια Πακιστανών. Ο σύζυγος κακοποιούσε τη γυναίκα, αλλά αυτή χωρίς χαρτιά τελικά υποχρεώθηκε σε απέλαση μαζί με το παιδί τους. «Ο όρος «νόμιμο» είναι τόσο δυσδιάκριτος από τον όρο «παράνομο» ώστε πολύ εύκολα ο μετανάστης μπορεί να πέσει θύμα του οποιουδήποτε θελήσει να τον καταγγείλει στην αστυνομία. Κι αυτό σπανίως θα συμβεί σε μια ενδοοικογενειακή διαφορά, αλλά πολύ πιο εύκολα σε μία οικονομική διαφορά. Eτσι, με τη συγκεκριμένη διάταξη, καθίσταται ο μετανάστης όμηρος στις διαθέσεις κάθε συμπατριώτη μας».

Μέτρο... προστασίας

Eπίσης ανοίγει ένας νέος κύκλος καχυποψίας στην καθημερινότητα, αφού πλέον το «Eλληνας» και «ξένος» διαχωρίζεται και «νομικά».

Ο κ. Μίλτος Παύλου θα σημειώσει επίσης πως τέτοια διάταξη είναι πρωτόγνωρη στη σύγχρονη Ευρώπη και είναι απορίας άξιο τι τελικά είχε στο μυαλό του ο νομοθέτης. (Πιθανόν το 7% του ΛΑΟΣ;)

Στην ίδια κατεύθυνση, υπενθυμίζεται από τον Μίλτο Παύλου και μία άλλη διάταξη, σύμφωνα με την οποία παρατείνεται για τους μετανάστες ο χρόνος προφυλάκισης κι αυτό αιτιολογείται από τον νομοθέτη ως μέτρο για την προστασία τους! Για να προστατευθούν από ρατσιστικές συμπεριφορές. Με λίγα λόγια φυλακίζεις το υποψήφιο θύμα ώστε να το προστατεύσεις από τον θύτη!

Το τελικό ερώτημα μπροστά σε όλον αυτό τον παραλογισμό είναι «πού θα φθάναμε αν το ποσοστό του ΛΑΟΣ έφθανε στο 10%;».

Πρέπει να θεωρείται αυταπόδεικτος ο συσχετισμός του πρόσφατου εκλογικού αποτελέσματος με τα συγκεκριμένα νομοθετικά μέτρα;

Η ομηρία στην οποία καταδικάζονται πλέον άνθρωποι που ζουν μια 20ετία και περισσότερο δίπλα μας, που τα παιδιά τους είναι συμμαθητές των δικών μας απεικονίζει άραγε το σημερινό πρόσωπο της Ελλάδας;

Τα όρια

Η πολιτική σκοπιμότητα θεωρείται θεμιτή αρκεί τα όριά της να μην ξεπερνούν τα όρια που οι ίδιοι θέτουμε στην ποιότητα της καθημερινότητάς μας.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας νέος γύρος πολέμου θα είναι επιζήμιος όχι επειδή ξέρουμε τους νικητές, αλλά τους ηττημένους. Και τότε αυτός που ξεκινά τέτοιο πόλεμο αυτοδικαίως χαρακτηρίζεται «λίγος»...


Οι υπογραμμίσεις, δικές μου.

Η ανησυχία κι η αηδία που νιώθω εντείνονται.

Κατά τ' άλλα, "Όχι, όχι, εμείς οι έλληνες δεν είμαστε ρατσιστές"!

18 Ιουν 2009

Ιράν


Μια βαριά σκιά πλανάται πάνω απ' την όμορφη χώρα και τους ανθρώπους της, σχεδόν τόσο πηχτή, όσο και το νέφος της Τεχεράνης.

Πουθενά δεν ακούγονται γέλια, τραγούδια, φωνές.

Τα συναισθήματα των ανθρώπων ρέουν κρυφά, υπογείως.

Και πανταχού παρούσα, σε αγάλματα ή γιγάντιες προσωπογραφίες, η αυστηρή όψη του Αγιατολάχ Χομεϊνί και οι μνήμες από τον φριχτό πόλεμο.



"Το κρασί! Ωραίο πράγμα το κρασί", ξεσπάθωσε ο στρογγυλοπρόσωπος έμπορος στο παζάρι -θαρρώ ήταν στο Εσφαχάν- μόλις άκουσε ότι είμαστε Έλληνες. "Κι εδώ, ο Μουλάς λέει πως είναι αμαρτία, μα εκείνος κάθε βράδυ πίνει στο σπίτι του!"

Τη φωτογραφία τράβηξα στο Εσφαχάν, στο "Τζαμί του Ιμάμη", πάνε επτά χρόνια, νομίζω.

9 Ιουν 2009

Μια συνέντευξη

«Eγινα εκδότης για τον Παπαδιαμάντη»
Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος θυμάται πώς γεννήθηκε ο «Δόμος» και δηλώνει δικαιωμένος για τα «Απαντα» του συγγραφέα

Συνέντευξη στον Σπυρο Γιανναρα (Καθημερινή 07.06)

Η ανέλπιστη εκδοτική επιτυχία του μεταθανάτιου βιβλίου του Ζήσιμου Λορεντζάτου «Collectanea» έβαλε τον εκδοτικό οίκο «Δόμο», για πρώτη φορά στην ιστορία του, στη λίστα των οίκων με τα πιο ευπώλητα βιβλία για αρκετές εβδομάδες. Με την ευκαιρία αυτή ο εκδότης και κάποτε διακεκριμένος στο σχολικό στίβο εκπαιδευτικός Δημήτρης Μαυρόπουλος μιλάει στην «Κ» για τη γέννηση του «Δόμου» (τον Σεπτέμβριο του 1978) και την κριτική έκδοση των «Απάντων» του Παπαδιαμάντη, εκδοτικό εγχείρημα απροσμέτρητης αξίας, αναμενόμενο μόνο από μεγάλο κρατικό θεσμό και όχι από μικρό εκδότη. Εκφράζει την αγάπη του για τη μαστορική και το δέος του για τους ιερούς κανόνες της τυπογραφίας και σχολιάζει τη λεγόμενη οικονομική - αναγνωστική κρίση των ημερών μας.

- Φαίνεται ότι το «Collectanea» θα είναι το πιο ευπώλητο βιβλίο του Ζήσιμου Λορεντζάτου. Τι τύχη είχαν τα προηγούμενα βιβλία του;

- Ναι, πράγματι, ήταν μια έκπληξη για μένα η ανταπόκριση του κοινού σε αυτό το βιβλίο. Του Ζήσιμου τα βιβλία συνήθως τα βγάζαμε σε 1.000 αντίτυπα, μερικά και σε μικρότερο αριθμό 500 και 400... Το κοινό του ήταν περίπου 800 αντίτυπα, να πουληθούν μέσα σε 10 χρόνια. Το μόνο που είχε κάνει δεύτερη έκδοση ήταν αυτό το ταξιδιωτικό, που δεν είναι απλώς μόνο ταξιδιωτικό, «Στου τιμονιού τ' αυλάκι».

Οι λίγοι του πολιτισμού

Δεν ήταν εύκολο να προσεγγίσει κανείς τα βιβλία του Ζήσιμου. Υπήρξαν αρκετές, ασφαλώς καλές, παρουσιάσεις. Αλλά θα το πω με έναν τρόπο λίγο παροιμιακό, από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα μια μικρή αναλογία ανθρώπων είναι που φτιάχνει πολιτισμό. Ο Ζήσιμος επηρέασε ανθρώπους. Τους λίγους αυτούς. Κι αυτοί οι λίγοι επηρέασαν άλλους. Τα βιβλία του, όταν έβγαιναν ήταν γι' αυτή τη μικρή αναλογία ανθρώπων ένα εκδοτικό γεγονός. Εχω ακούσει την έκφραση, να πάμε πολύ παλιά, ότι το «Χαμένο Κέντρο» έλαβε τη θέση ενός μανιφέστου μέσα στην Ιστορία. Πάντως, η έκπληξή μου είναι μεγάλη. Γιατί αυτό το βιβλίο, μέσα σε τρεις εβδομάδες τώρα, κοντεύει να φτάσει τα 800 αντίτυπα, που άλλες φορές θέλαμε 10 χρόνια για να τα φτάσουμε. Γιατί; Οπως μου έλεγε ένας φίλος, το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου ήταν ένα περιεχόμενο που έλειπε, χρόνια τώρα, από τον τόπο μας, από την πνευματική μας ζωή, να το πω έτσι. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο λόγος. Είναι το βιβλίο που πουλιέται στόμα με στόμα.

- Υπήρξε άραγε κι ένα κοινό που αγόρασε το βιβλίο ψάχνοντας να βρει στοιχεία προσωπικά του Λορεντζάτου που δεν έβρισκε αλλού;

- Κι εγώ όταν πήρα στα χέρια μου το χειρόγραφο, το αυτόγραφο του Ζήσιμου και κάθισα να το διαβάσω, περίμενα να δω πράγματα προσωπικά. Ομως, δεν εκτίθεται προσωπικά ο Λορεντζάτος σε αυτό το βιβλίο, παρ' όλο που υπάρχουν προσωπικές αναφορές -πάρα πολλές-, καταθέσεις μεταφυσικών αξόνων κυρίως, κάτι που δεν φαίνεται στο δοκιμιακό του έργο ή μάλλον είναι κρυμμένο κάτω από τις γραμμές. Μερικές δε καταγραφές μπορεί να τις πεις ομολογίες πίστεως. Το μπακγκράουντ του βιβλίου αυτού είναι φοβερό. Δεν ξέρω πόσοι έχουμε τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε το υλικό που απλώνεται. Κυρίως όσο αφορά την ξένη λογοτεχνία και την ποίηση. Είναι ζωγραφιά μιας εποχής που λέμε ότι τελειώνει. Ελπίζω να μην τελειώσει. Δεν ξέρουμε. Η ιστορία έχει χαοτικό χαρακτήρα, ιδίως στην πνευματική ζωή. Ο Λορεντζάτος ζωγραφίζει αυτόν τον κόσμο από τη δεκαετία του '40, για 50 χρόνια περίπου.

- Ο Λορεντζάτος έζησε μακριά από τον θόρυβο και τα ενδιαφέροντα της αγοράς. Μήπως σε αυτήν την επιλογή του τον μιμήθηκε και ο «Δόμος»;

- Ο εκδοτικός οίκος έχει σχέση με τον Λορεντζάτο. Θα έλεγα ότι είναι ένας από αυτούς που τον γέννησαν. Η σχέση μου μαζί του με επηρέασε και στον τρόπο του βίου μου. Ναι, περίπου κι εγώ μακριά από τη δημοσιότητα θέλω να είμαι. Καμιά φορά μου λένε γιατί δεν κάνω αυτά τα μάρκετινγκ, ξέρω 'γω, και απαντάω ότι δεν πουλάω φέτα Παρνασσού για να τη διαφημίσω. Αλλο πράγμα κάνω. Αν είναι στέρεο, θα περπατήσει μόνο του. Αν δεν είναι, θα βουλιάξει.

- Πώς αποτολμήσατε τέτοιο τεράστιο και δαπανηρό εκδοτικό εγχείρημα, όπως ήταν η κριτική έκδοση των Απάντων του Παπαδιαμάντη;

- Ο ενθουσιασμός έπαιξε ρόλο. Γιατί αν έπαιζε η λογική ρόλο, δεν θα προχωρούσαμε. Ο εκδοτικός οίκος δημιουργήθηκε για να βγουν τα άπαντα του Παπαδιαμάντη. Ολα τα άλλα ήρθαν μετά. Δεν τα είχα υπολογίσει τότε. Μάλιστα, ο εκδοτικός οίκος γεννήθηκε στο ύψος της Μαλακάσας. Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η ιστορία: είχαμε πάει με τον Λορεντζάτο και τον Χρήστο τον Γιανναρά στη Χαλκίδα, να φάμε ένα ψαράκι με τον Τριανταφυλλόπουλο, να κάνουμε και την εκδρομή μας. Κι εκεί ο Τριανταφυλλόπουλος μας έλεγε με στενοχώρια ότι θέλει να ξεκινήσει αυτή την κριτική έκδοση του Παπαδιαμάντη, αλλά δεν βρίσκει εκδότη. Είχε ήδη αποταθεί σε τρεις μεγάλους και δεν βρήκε ανταπόκριση. Επιστρέφοντας, λοιπόν, στο ύψος της Μαλακάσας, ελεεινολογούσαμε τον τόπο μας που δεν υπάρχει ένας να τον εκδώσει κι αποτόλμησα την κουβέντα: Γιατί δεν φτιάχνουμε τον δικό μας εκδοτικό οίκο; Λοιπόν, έτσι φτιάχθηκε ο «Δόμος» για να βγει ο Παπαδιαμάντης. Ηταν ένα εγχείρημα που με δικαίωσε, πρέπει να πω. Δεν χρειάζονται άλλα κέρδη στη ζωή σου πέρα από αυτή τη δικαίωση, φτάνει αυτό.

Θεολογικά βιβλία

- Εχει διαμορφώσει το δικό του κοινό ο «Δόμος»; Και ποιους τομείς στον χώρο του βιβλίου προσπάθησε να καλύψει;

- Ναι, νομίζω ότι έχει ένα κοινό. Κατ' αρχήν είναι όλο το έργο γύρω από τον Παπαδιαμάντη. Δεν είναι μόνο τα «Απαντα» που έβγαλα και οι μελέτες γύρω από τον Παπαδιαμάντη. Μετά και λόγω της σχέσης μου με την Εκκλησία προσπάθησα να υπηρετήσω κάποια θεολογικά πράγματα, αποφεύγοντας πάρα πολύ να βγάλω θρησκευτικά βιβλία. Ομως, όταν έπεφτε στα χέρια μου ένα καλό θεολογικό βιβλίο, ναι, το έβγαζα, αδιαφορώντας αν θα βρει ανταπόκριση ή όχι. Πιστεύω ότι σε αυτόν τον τομέα έχω βγάλει αρκετά κλασικά θεολογικά έργα. Και τρίτο ήταν το δοκίμιο. Ο Ζήσιμος είναι η ραχοκοκαλιά του δοκιμίου, πρέπει να πω. Ο Γιανναράς είναι η δεύτερη ραχοκοκαλιά του δοκιμίου και κοντά εκεί έχω βγάλει κι άλλα δοκίμια ή μελέτες, που είχαν κάτι να πουν. Κατά τη γνώμη μου, βέβαια, έτσι; Και βλέπω ότι αρκετοί άνθρωποι το έχουν καταλάβει κι έτσι, όταν ένα βιβλίο γράφει εκδόσεις «Δόμος», έχουν εμπιστοσύνη ότι κάτι θα βρουν μέσα σ' αυτό.

Ιεροί οι κανόνες της τυπογραφίας

- Ο «Δόμος» έγινε γνωστός στη βιβλιαγορά και χάρη στην αισθητική αρτιότητα των βιβλίων του. Ποια ήταν τα κίνητρα που σας έκαναν να στραφείτε στις εκδόσεις;

- Εχω μια φυσική επιτηδειότητα με τα τεχνικά θέματα, με κατασκευές κ.λπ. Από μαθητής είχα μια τάση να πηγαίνω σε τυπογραφεία. Αυτό το μυστήριο του τυπογραφείου μου άρεσε πάρα πολύ. Εβλεπα και έκλεβα βλέποντας. Και πριν ακόμα ιδρυθεί ο «Δόμος» ανακατευόμουν με επιμέλειες εκδόσεων: πιο πολύ ήθελα να είμαι στο τυπογραφείο να βλέπω τη διαδικασία. Τότε τα τυπογραφεία δεν ήταν τα κομπιούτερ, ήταν οι άνθρωποι, τα μέταλλα, ήταν τα μελάνια που μύριζαν, πολλά πράγματα ήτανε. Ετσι, όταν ιδρύθηκε ο «Δόμος», αποφάσισα να εκδώσω τον Παπαδιαμάντη με μονοτυπία, δηλαδή με μεταλλικά στοιχεία. Με βοήθησε πολύ ο μακαρίτης ο Φίλιππας ο Βλάχος, οι αδελφοί Παληβογιάννη, ο μακαρίτης ο Ζουμαδάκης. Πήγα κοντά τους, έμαθα βλέποντας την τέχνη, έφτιαξα ένα δικό μου τυπογραφείο και εκεί φτιάξαμε τον Παπαδιαμάντη. Δεν έχω τίποτα ιδιαίτερες ικανότητες για την αισθητική. Ομως επιμένω να τηρώ τους κανόνες της παραδοσιακής τυπογραφίας, τους θεωρώ ιερούς κανόνες. Αυτή είναι η αισθητική: να τηρήσεις τους κανόνες. Εν αντιθέσει προς τη σημερινή κατάσταση, να το πω έτσι, όπου πολλοί δεν τους ξέρουν κι αφήνουν τις μηχανές να τους πηγαίνουν ή μια αισθητική σύγχρονη που μπορείς να επεμβαίνεις σε οποιαδήποτε μορφή και να την κάνεις εσύ όπως θέλεις.

- Οι κανόνες είναι επακριβώς προσδιορισμένοι;

- Είναι συγκεκριμένοι, προσδιορισμένοι. Εχουν καταγραφεί από μελετητές. Εγώ τους έμαθα από παλιούς μαστόρους. Καμιά φορά ως επιμελητής ήθελα κάτι να κάνω και ο μάστορας φώναζε: «Αυτό δεν γίνεται!». Εννοούσε ότι αυτό δεν το έχουμε μάθει στην παράδοση της τυπογραφίας να το κάνουμε, δεν μπορεί να γίνει. Και πάντα δίκιο είχε ο μάστορας.

Το θέμα είναι τι διαβάζουμε και όχι πόσο

- Η οικονομική κρίση εντείνει την αναγνωστική κρίση; Ποιοι εκδότες θίγονται περισσότερο;

- Δεν είναι εύκολη απάντηση. Πριν από ένα μήνα θα έδινα μια απάντηση. Τώρα με αυτή την έκπληξη, ένα βιβλίο 800 σελίδων, ακριβό βιβλίο, η λιανική του τιμή με το ΦΠΑ είναι 47 ευρώ, δεν είναι ευκαταφρόνητο ποσό, να έχει τέτοια κυκλοφορία... Τα 'χω χαμένα... Ισως η οικονομική κρίση επηρεάσει αυτά τα λεγόμενα «βιβλία μιας χρήσεως». Αντί μια οικογένεια ή ένας αναγνώστης να αγοράζει 4, 5, 10 βιβλία, τον χρόνο, να το περιορίσει και να αγοράζει 2 - 3. Είναι σύνθετο το πρόβλημα. Μια απλή απάντηση θα ήταν παρακινδυνευμένη και αφελής νομίζω.

- Υπάρχει αναγνωστική κρίση;

- Οχι, αναγνωστική κρίση δεν υπάρχει. Και περισσότερος κόσμος διαβάζει και περισσότερα βιβλία διαβάζονται. Το ερώτημα είναι τι βιβλία διαβάζονται και τι κόσμος διαβάζει. Θυμάμαι ότι όταν ήμουν νέος θαυμάζαμε τους τουρίστες που στην παραλία πάντα είχαν ένα βιβλίο και διαβάζανε κι εμείς δεν το κάναμε. Δεν λέει τίποτα αυτό. Το θέμα είναι τι διαβάζεις. Επιτρέψτε μου να τη μετακινήσω λίγο την ερώτηση. Φοβούμαι ότι περνάμε μια μεγάλη κρίση, την τελευταία δεκαετία, για να μην πω δεκαπενταετία. Δεν έχουμε βιβλία με περιεχόμενο που ν' ανοίγει δρόμους. Εχουμε κατακλυστεί από αυτά τα βιβλία, που εντάσσουμε στη λογοτεχνία ή στην ψυχολογία, τα οποία είναι μια καταγραφή ή περιγραφή ψυχολογικών καταστάσεων, κυρίως δε, γυναικείων. Μου έκανε εντύπωση, μια φορά, η περίπτωση ενός άνδρα συγγραφέα, καλού συγγραφέα, λογοτέχνη, ο οποίος ομολόγησε ότι αναγκάστηκε να αλλάξει γραφή και να γράφει με γυναικεία ψυχολογία για να είναι ευπώλητα τα βιβλία του. Τέτοια κρίση έχουμε. Κρίση πνευματική, να την ονομάσω. Κατά τα άλλα, οι αριθμοί ευημερούν.

- Η σχέση σας με τους συγγραφείς που εκδώσατε ήταν τυπικά επαγγελματική;

- Οχι. Με τους συγγραφείς έχω προσωπική σχέση. Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που θα βγάλω ένα βιβλίο με έναν συγγραφέα που δεν τον ξέρω ως φίλο. Αλλά και όταν βγάζω ένα βιβλίο κι αν δεν είναι στενός μου φίλος, γίνεται στενός μου φίλος. Είναι προσωπική η σχέση με τους συγγραφείς.


Τα χρόνια περνούν, ξανακοιτάμε τις σχέσεις από απόσταση, αφήνουμε πίσω τις εφηβικές εξιδανικεύσεις.

Οι άλλοι γίνονται πιο πραγματικοί, συχνά πιο δικοί μας, κυρίως όταν διακρινουμε καθαρά τις αδυναμίες τους- αδυναμίες κοινές, καθώς μας δίδαξαν τα χρόνια.

Κάποιες μορφές μένουν ως σταθερές της ζωής μας, έχοντας αφήσει ένα ζεστό ίχνος στην καρδιά.


Αγάπησα τον Παπαδιαμάντη και τον Ντοστογιέφσκυ χάρη σ' αυτόν τον άνθρωπο.

Έχω κάποια σχέση με την Εκκλησία -που διαρκώς επανατοποθετώ, αφήνοντας πίσω μου -όσο μπορώ- τα ενοχικά θρησκευτικά σύνδρομα- εν πολλοίς χάρη σ' αυτόν τον άνθρωπο.

Λίγους ανθρώπους γνώρισα που να τους ταιριάζει τόσο, χωρίς επιφύλαξη, ο χαρακτηρισμός "Δάσκαλος".

Πάνω απ' όλα, στάθηκε για μένα μια πατρική φιγούρα αποδοχής όταν είχα μεγάλη, πολύ μεγάλη ανάγκη κάτι τέτοιο.


1 Ιουν 2009

Η ωρολογιακή βόμβα της μετανάστευσης

Του Θανου Π. Ντοκου*

Από την Καθημερινή της 27.05

H σημασία των πληθυσμιακών μετακινήσεων στην ανθρώπινη ιστορία ήταν πάντοτε πολύ μεγάλη. Σήμερα το φαινόμενο συνδέεται κυρίως με την οικονομική υπανάπτυξη και τον υπερπληθυσμό, οι μετακινήσεις θα αυξηθούν, τόσο λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης όσο και των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και επείγει η αναζήτηση των κατάλληλων διεθνών στρατηγικών για τη διαχείριση του προβλήματος.

Οσον αφορά την Ελλάδα, μελέτη του ΟΗΕ περί πληθυσμιακών τάσεων εκτιμά τον ελληνικό πληθυσμό το 2015 σε 14,2 εκατομμύρια, εκ των οποίων περίπου τα 3,5 εκατομμύρια θα προέρχονται από χώρες μη-μέλη της σημερινής Ε.Ε. Είναι σαφές ότι οι μετανάστες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και αποτελούν μια δημογραφική ανάσα για τη γηράσκουσα Ελλάδα, αλλά προφανώς υπάρχουν και άλλες παράπλευρες συνέπειες (π.χ. τι σημαίνει μια τέτοια εξέλιξη για τον ευαίσθητο ψυχισμό μας που ενίοτε υποκύπτει στη φαντασίωση περί περιούσιου λαού). Ισως τα πρόσφατα επεισόδια δίνουν μια πρόγευση μελλοντικών εξελίξεων και καλό θα είναι να ληφθούν εγκαίρως κάποια μέτρα (επίσημοι χώροι λατρείας και ταφής, αστυνομικοί εκ μεταναστών).

Κοινή διαπίστωση αποτελεί το ότι η χώρα μας στερείται εθνικής πολιτικής διαχείρισης του φαινομένου της (λαθρο)μετανάστευσης και οι όποιες προσπάθειες είναι αποσπασματικές. Πριν, όμως, προσπαθήσουμε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε μια τέτοια πολιτική, θα πρέπει να δώσουμε πειστικές και τεκμηριωμένες απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων:

1) Πόσοι μετανάστες και τι προέλευσης βρίσκονται στην Ελλάδα; Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Προγράμματος Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΕΛΙΑΜΕΠ και άλλων φορέων, ο αριθμός των μεταναστών στην Ελλάδα σήμερα ξεπερνά κατά πολύ το ένα εκατομμύριο, αλλά χρειαζόμαστε πιο ακριβή στοιχεία.

2) Ποιες είναι οι ποσοτικές αντοχές της χώρας μας; Πόσους μετανάστες χρειάζεται (για να καλύψει τις δημογραφικές και οικονομικές ανάγκες της) και πόσους μετανάστες μπορεί να δεχθεί χωρίς να τεθούν σε σοβαρό κίνδυνο η κοινωνική συνοχή και οικονομική σταθερότητα, αλλά και για να προσφέρουμε στοιχειώδη ανθρωπιστική περίθαλψη; Τι κάνουμε με τους πλεονάζοντες; Ας θέσουμε προ των ευθυνών τους και τους κοινοτικούς εταίρους, αλλά και την Τουρκία για τη μη-τήρηση της διμερούς συμφωνίας για επαναπροώθηση λαθρομεταναστών.

3) Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες της μετανάστευσης με την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια τάξη; Πώς αποφεύγεται η «γκετοποίηση»; Θα πρέπει να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες ελέγχου έτσι ώστε να γνωρίζουμε τουλάχιστον ποιοι βρίσκονται μέσα στη χώρα και σε ποιες περιοχές;

4) Εάν η βασική πολιτική μας πρέπει να είναι η ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία, είναι εφικτό να προσπαθήσουμε να προσελκύσουμε συγκεκριμένες κατηγορίες μεταναστών, που η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι είναι ευκολότερα «εντάξιμοι» και να αποθαρρύνουμε άλλους;

5) Πώς θα αποτραπεί ο κίνδυνος περιθωριοποίησης μεταναστών δεύτερης γενιάς, που αισθάνονται τόσο Ελληνες όσο και οι γηγενείς κάτοικοι αυτής της χώρας; Θα μπορούσε η στρατιωτική ή κοινωνική θητεία να αποτελέσει «εισιτήριο» για την απόκτηση της υπηκοότητας;

Απαιτείται σοβαρή μελέτη των ζητημάτων και γρήγορες αποφάσεις. Ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ μας.

* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).