Η καλύβα του Παππού: 03/01/2008 - 04/01/2008

27 Μαρ 2008


OI AΠΟΜΕΙΝΑΝΤΕΣ



Όμως υπάρχουν ακόμα
λίγοι άνθρωποι
που δεν είναι κόλαση
η ζωή τους

υπάρχει το μικρό πουλί ο κιτρινολαίμης
η Fraülein Ramser
και πάντοτε του ήλιου οι απομείναντες
οι ερωτευμένοι με ήλιο ή με φεγγάρι

ψάξε καλά
βρες τους, Ποιητή!
κατάγραψέ τους προσεχτικά
γιατί όσο παν και λιγοστεύουν



λιγοστεύουν



του Μίλτου Σαχτούρη

24 Μαρ 2008




Με τέτοια παραμύθια μεγάλωσα. Αστρόπλοια ήταν τα καράβια που φανταζόμουν να μπαρκάρω. Πέντε χρονώ κάποτε κι εγώ, σ' έναν κόσμο που ζούσε ακόμα τον απόηχο του ενθουσιασμού της πρώτης προσελήνωσης, ήθελα να γίνω αστροναύτης.

Μ' αυτά και μ' αυτά, αγάπησα τον έναστρο ουρανό. Γεννούσε όνειρα.

Αγαπώ ακόμα την λεγόμενη "Επιστημονική" Φαντασία (τα εισαγωγικά, γιατί πολλά Ε.Φ. έργα παραβιάζουν τους παραδεδεγμένους φυσικούς νόμους,με εξαίρεση τη λεγόμενη "σκληρή" Ε.Φ.).


Πριν λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή ο Άρθουρ Κλαρκ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του είδους. Τα έργα του, πέραν του προφανούς για τον αναγνώστη πλούτου σε ιδέες, ξεχωρίζουν για την επιστημονική αρτιότητα των επινοήσεων που χρησιμοποιεί. Αν χωλαίνουν κάπου, είναι στους χαρακτήρες - τους βρίσκω αρκετά χάρτινους. Από όσα έργα του έχω διαβάσει, ξεχωρίζω το "Τhe City and the Stars" και το "Τhe Songs of Distant Earth". Για περισσότερα, κάντε μια βόλτα από το μπλογκάκι του Πόντικα.

Από τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα Ε.Φ., είναι η "Τριλογία του Άρη" του Kim Stanley Robinson ( "Red Mars", "Green Mars", "Blue Mars"). Σκληρή Ε.Φ. - και χαρακτήρες για την τύχη των οποίων νοιάζεσαι, και που δεν ξεχνιούνται εύκολα.
Επίσης το "Τhe Dispossessed" της Ursula Le Guinn - μυθιστόρημα που φανερώνει πόσο παρεξηγημένο είδος είναι η Ε.Φ., πόσο μπορεί να διαφέρει από ό,τι αποκαλούμε "παραλογοτεχνία", ή "λογοτεχνία φυγής".

Πέρα από μυθιστορήματα και παραμύθια, μεγάλη είναι η συγκίνηση που μου γεννά η τόση ομορφιά του Σύμπαντος αυτή καθ' εαυτή.

Στο γυμνάσιο, κόλλησα με τη σειρά "Cosmos", του μακαρίτη από δεκατείας, σημαντικού αστρονόμου και ταλαντούχου εκλαϊκευτή της επιστήμης, Carl Sagan. Το βρήκα και σε βιβλίο, το ρούφηξα. Όχι μόνο για τη γνώση που προσέφερε, αλλά και για την έκσταση που απλόχερα χάριζε, καθώς μάθαινα για τόσα εξωτικά και παράξενα πράγματα: Μαύρες Τρύπες, Quasars, Pulsars, Καινοφανείς Αστέρες, Κομήτες, Νεφελώματα και Γαλαξίες. Ομορφιά ασύλληπτη, μεγαλείο. Και μαζί μ' ετούτα, η πιθανότητα να πραγματοποιηθεί, στη διάρκεια της δικής μου ζωής, η επαφή με άλλα όντα, που ερέθιζε- κι ακόμα ερεθίζει- τη φαντασία μου (μεγαλώνοντας, διαπίστωσα ποικιλοτρόπως ότι τα UFO υπάρχουν και ζουν ανάμεσά μας, αλλά ας μην αρχίσω).

Πριν οκτώ χρόνια, με τον πρώτο αξιοπρεπή μισθό στο χέρι, έκανα πράξη ένα παιδικό όνειρο και πήρα το πρώτο μου τηλεσκόπιο - ένα φτηνόπραμα, δεν άξιζε τα λεφτά που έδωσα. Αλλά δεν πειράζει- ακόμα θυμάμαι να χορεύω μόνος στην αυλή, σαν είδα τον Κρόνο και τους δακτυλίους του, πρώτη φορά.

Ακολούθησε ένα σαφώς καλύτερο (ένα οκτάιντσο Skywatcher), το οποίο πια χρησιμοποιώ σπανίως, μια και έχω δει λίγο-πολύ ό,τι είναι ορατό από την αυλή μου, με τις συνθήκες έντονης φωτορύπανσης της πόλης. Για να χρησιμοποιηθεί όπως του πρέπει, θέλει επαρχιώτικους ουρανούς, αλλά είναι λίγο τερατώδες σε μέγεθος, και η τεμπελιά μου λειτουργεί ανασταλτικά.

Με αστροφωτογραφία δεν έχω ασχοληθεί ακόμα.

Μόνο τη Σελήνη φωτογράφησα κάποτε...


... και τον Κρόνο, αν και η ποιότητα της φωτογραφίας είναι μάλλον άθλια.




Ψαρεύοντας στον Ιστό, βρήκα πολλές εξαίσιες φωτογραφίες.



Φωτογραφία από το τηλεσκόπιο Hubble, που μου έστειλε ένας καλός φίλος, και αποτέλεσε την αφορμή για ετούτη την ανάρτηση. Όλα, ή σχεδόν όλα, όσα βλέπετε, είναι γαλαξίες. Είναι η πιο "βαθιά" ματιά στο σύμπαν που έχει επιτευχθεί ως τώρα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το ορατό μέρος του φάσματος, πράγμα που σημαίνει ότι μας επιτρέπει να δούμε πίσω στο χρόνο μέχρι 13 δισεκατομμύρια χρόνια.
Η περιοχή του ουρανού που φωτογραφήθηκε δεν είναι μεγαλύτερη από το 1/10 της διαμέτρου της Πανσελήνου, όπως φαίνεται από τη Γη.

Οι Γαλαξίες του ορατού σύμπαντος υπολογίζονται σε δισεκατομμύρια, καθένας εκ των οποίων έχει εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια άστρα ("billions and billions", που έλεγε και ο Carl Sagan).

Κι εμείς εδώ, στην μικροσκοπική γαλαζοπράσινη μπαλίτσα μας, είμαστε φτιαγμένοι απ' τη ύλη των άστρων. Κάθε μέταλλο, ο σίδηρος στο αίμα μας, το ασβέστιο των δοντιών μας, ο άνθρακας των γονιδίων μας, όλα δημιουργήθηκαν δισεκατομμύρια χρόνια πριν στην καρδιά κάποιου άστρου στα τελευταία στάδια της ζωής του. Παιδιά των αστεριών, παιδιά του Σύμπαντος, όμορφου και μυστηριώδους. "Κόσμο" το ονόμαζαν οι Αρχαίοι, πάει να πει, κόσμημα.


Σημ: Ο Sagan έγραψε και ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, το "Contact" - μεταφέρθηκε στο σινεμά με τη Jodie Foster στον πωταγωνιστικό ρόλο, αλλά αρκετά απλουστευμένο. Κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις "Ωρόρα", πράγμα που μάλλον το αδικεί.
Όμορφη γραφή, επιστημονικά πιθανά τα όσα περιγράφονται. Και, κυρίως, αξιομνημόνευτοι χαρακτήρες - όπως ο Σοβιετικός επιστήμονας Λουνατσάρσκυ, που φορούσε μια κονκάρδα στο πέτο του που έγραφε "Pray for Sex", επειδή τον διασκέδαζε το ότι, ενώ σε κάθε άλλη χώρα η κονκάρδα ήταν βλάσφημη κατά έναν τρόπο, στην Ε.Σ.Σ.Δ. ήταν βλάσφημη κατά δύο τρόπους ταυτόχρονα.

21 Μαρ 2008

Στο ίδιο πνεύμα

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΜΟΝΟ ΓΙΑ KAΠΟΙΟΥΣ; ΟΧΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ / A DOMESTIC PARTNERSHIP THAT DISCRIMINATES? NO THANKS!

Στην Ελλάδα οι γκέι, οι λεσβίες και οι τρανσέξουαλ γνωρίζουν από διακρίσεις. Τις αντιμετωπίζουν καθημερινά στην οικογένεια, την κοινωνική ζωή και τον επαγγελματικό στίβο.

Καμιά φορά όμως φτάνει μια σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου το Υπουργείο Δικαιοσύνης ετοιμάζεται να καθιερώσει ένα "συμβόλαιο συμβίωσης" ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Δεν θεωρούμε ότι ένα απλό "συμβόλαιο" μπορεί να λύσει τα ζητήματα των ζευγαριών ίδιου φύλου, ούτε να εξασφαλίσει την ισότιμη μεταχείρισή τους. Πιστεύουμε όμως ότι η προτεινόμενη διάκριση είναι κατάφωρα αντίθετη τόσο με το ελληνικό Σύνταγμα όσο και με τις ευρωπαϊκές συνθήκες για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Πόσο μάλλον όταν 18 ευρωπαϊκές χώρες ήδη παρέχουν νομική κατοχύρωση στα ζευγάρια ίδιου φύλου.

Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι να ενημερωθούν σχετικά οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιστοσελίδες και ιστολόγια σε όλο τον κόσμο.

Αυτό που ζητάμε είναι ίσα δικαιώματα για όλους. Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο.

Αυτή τη φορά δεν θα μείνουμε σιωπηλοί.

Αυτή τη φορά δεν θα κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια.


ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΠΛΟΓΚΕΡ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ


In Greece gays, lesbians and transexuals know about discrimination. They face it daily from their families, in their social lives and in the professional field.But sometimes, all it takes is a single straw to break the camel's back.

According to press reports, the greek government is preparing to introduce a domestic partnership "contract" EXCLUSIVELY for unmarried heterosexual couples. We do not believe that a mere "contract" can resolve the issues same-sex couples face or ensure their fair treatment under the law. However this discriminatory proposal is a direct contravention of the greek Constitution, as well as european human rights treaties. Especially since same-sex couples already enjoy legal rights in 18 european nations.

The aim of this intervention is to make sure that european institutions, human rights organisations, websites and weblogs from around the world learn about these proposals. What we ask for is equal rights for all. Nothing more and nothing less.

This time around we will not sit idly by. This time around we will not keep silent.
GREEK BLOGGERS AGAINST DISCRIMINATION



Το βρίκω αρκετά ισορροπημένο σα γραφή, συμφωνώ με ό,τι προσπαθεί να πετύχει και δε μου θυμίζει το γνωστό στρατευμένο στυλ που χαρακτηρίζει αρκετές gay διεκδικήσεις, και που θεωρώ ότι συχνά καταλήγει να δημιουργεί στερεότυπα που οδηγούν κι αυτά σε γκετοποίηση.

Ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο καθένας, θεωρώ αυτονόητο να μπορεί να κατοχυρωθεί νομικά η απόφαση δύο ανθρώπων του ιδίου φύλου να ζήσουν μαζί.



Όσον αφορά εμένα, μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον αρκετά αρνητικό απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Μεγαλώνοντας, είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά κάποιους ανθρώπους που μου ανοίξανε λίγο τα μάτια. Δεν ξέρω αν η ομοφυλοφιλία είναι μια "φυσιολογική", αλλά συκοφαντημένη κατάσταση, ή κάποιου είδους "αναπηρία" - και παρακαλώ, ας μη σπεύσουν κάποιοι να παρεξηγηθούν. Κανένα επιχείρημα, της μίας ή της άλλης πλευράς, δεν με πείθει οριστικά για καμμία από τις δύο εκδοχές.

Το καίριο, για μένα, κι αυτό στο οποίο επιμένω, γιατί είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας που έχω από τη συνανστροφή μου με φίλους ομοφυλόφιλης επιλογής, είναι ότι το θέμα δεν είναι εκεί. Εγώ γνώρισα ανθρώπους γλυκύτατους, δοτικούς... πού διάολο είναι το πρόβλημα, δεν καταλαβαίνω.

Ακόμα κι αν κάποιος με πείσει ότι πρόκειται περί αναπηρίας, πράγμα που δεν θεωρώ πιθανό να συμβεί στο άμεσο μέλλον, εγώ θα την κατατάξω κάπου κοντά στην μυωπία, ή την πλατυποδία.

Δυστυχώς, αυτοί που φωνασκούν και εξαπολύουν μύδρους εναντίον των συνανθρώπων τους -και μάλιστα για πράγματα που δεν τους αφορούν- , είτε το κάνουν για να καλύψουν δικές τους κραυγαλέες αναπηρίες, κατά τη γνωστή αυτοδικαιωτική συνταγή που όλοι μας, κατά καιρούς, έχουμε εφαρμόσει, είτε γιατί τέτοιου είδους ζητήματα τους προκαλούν έναν βαθύ ψυχολογικό πανικό- και ο νοών νοείτω.


Κατά τ' άλλα, η όλη συζήτηση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι ο όρος "Ομοφυλόφιλος" είναι σχετικά πρόσφατος- επινοήθηκε από έναν Γερμανό γιατρό του 19ου αι. (τι άλλο θα μπορούσε να είναι ο εν λόγω κύριος, πέρα από Γερμανός;). Η ομοφυλοφιλία, είναι γνωστή από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος. Η ιδέα του ομοφυλόφιλου ως ενός όντος με εντελώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όμως, μια άποψη που οδήγησε με μαθηματική βεβαιότητα στη δημιουργία εγκλωβιστικών στερεοτύπων, δεν υπήρχε ως τα τότε.

Όσον αφορά την άποψη των ανθρώπων της Εκκλησίας, θεωρώ καίριο το ερώτημα (για τους έχοντες σχέση με την Εκκλησία, για τους λοιπούς, αυτονόητα, δεν τίθεται καν ζήτημα) περί του αν αντιμετωπίζουμε τις απόψεις των Πατέρων ως θέσφατα. Πέραν των καίριων δογματικών ζητημάτων, αποκλείουμε κάποιες από τις απόψεις των Πατέρων να ήταν απλώς προϊόντα των κοινωνιών στις οποίες έζησαν; Απάντηση δεν έχω, ερώτημα θέτω.


Κατά τ' άλλα, θλίβομαι όταν διαβάζω σοβαρούς ανθρώπους να βγάζουν τις εμμονές τους και να επικαλούνται αστεία επιχειρήματα για να στηρίξουν την αποστροφή που τους προακαλεί η ομοφυλοφιλία - αποστροφή που μάλλον ψυχολογικά θα έπρεπε να διερευνηθεί. Το γνωστό επιχείρημα, λ.χ. ότι είναι ενάντια στη φύση, προκαλεί μειδιάματα σε όσους έχουν ζήσει με ζώα και έχουν δε τι γίνεται. Εκτός εάν αναφέρονται στην "κατά φύσιν" πραγματικότητα του ανθρώπου με θεολογικούς όρους. Αν είναι έτσι, όμως, ας νερώσουν το κρασί τους (βλ. προηγούμενο post), μια και αμφιβάλλω για το ποια επιλογή, ή πράξη, ή συνήθεια όλων μας θα χαρακτηριζόταν "κατά φύσιν".

Όσοι πάλι δεν κάνουν άλλο από το να μιλούν για σχέσεις νόμιμες και σχέσεις παράνομες, και διαπνέονται από μια αξιοπαρατήρητη εμμονή με το Νόμο εν γένει, τι να πω... Μάλλον, για κάποιο λόγο, τους διέφυγε το "Παρήλθεν η σκια του νόμου, της Χάριτος ελθούσης".

UPDATE: Μια σκέψη που μου ήρθε σήμερα: Δεν μου φαίνεται διόλου απίθανο η Δ.Ι.Σ. να υιοθέτησε μια τόσο αυστηρή στάση, και να προέβη σε ανακοίνωση που περιείχε τόσο βαρείς χαρακτηρισμούς, μόνο και μόνο για να δώσουν κάποιοι ένα μήνυμα στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο για τη διάσταση ανάμεσα στην ήπια στάση του Ιερώνυμου και την ανακοίνωση που εκδόθηκε τελικά, απάντησε: "
Εκείνη ήταν η άποψη του ενός και αυτή είναι των δεκατριών".
Αν το διαβάσω καλόπιστα, μοιάζει με υπογράμμιση της συνοδικότητας. Αν σταθώ λίγο πιο καχύποπτα, μπορεί και να λεει "ποιος είσα 'συ που θα μας χαλάσεις το μαγαζί!"
Επίσης άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο επιβολής πνευματικών κυρώσεων στα μέλη της Εκκλησίας που ενδεχομένως συνάψουν «σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης». «Ηταν γραμμένο στο συνοδικό ανακοινωθέν αλλά αφαιρέθηκε για να μην θεωρηθεί απειλή», είπε. Με τις υγείες μας!

* Σημείωση, μετά από παρέμβαση της Ν.: Το σχόλιο για τους Γερμανούς αναφερόταν στη μανία τους να γίνονται αναλυτικοί, περιγραφικοί, να κατατάσσουν τα πάντα σε κατηγορίες, κτλ. Κατά τα άλλα, απέναντι σε τέτοια ζητήματα είναι πολύ ανοιχτοί.

20 Μαρ 2008

Μικρό σχόλιο στα όσα ειπώθηκαν περί των κινδύνων που ενέχει δια την ηθικήν τoυ φιλοχρίστου λαού η θεσμοθέτησις του Συμφώνου Ελευθέρας Συμβιώσεως


Ήλθε κάποτε ένα παιδί δαιμονισμένο, για να θεραπευθεί και επισκέφθηκε κάποιον αδελφό από ένα κοινόβιο της Αιγύπτου. Βγαίνει ο Γέροντας έξω και βλέπει τον αδελφό να αμαρτάνει με το παιδί και δεν τον ήλεγξε λέγοντας: «Εφόσον ο Θεός που τον έπλασε τον βλέπει και δεν τον καίει, ποιος είμαι εγώ, για να τον ελέγξω;»



Έλεγαν για τον αββά Μακάριο τον Μεγάλο ότι είχε γίνει, όπως λέει η Γραφή, θεός επίγειος (Ιω.10, 34). Γιατί όπως ακριβώς ο Θεός σκεπάζει τον κόσμο, έτσι και ο αββάς Μακάριος σκέπαζε τα ελαττώματα που έβλεπε στους άλλους, σαν να μη τα έβλεπε και εκείνα που άκουε σαν να μην τα άκουε .


Κάποιος αδελφός της Σκήτης έσφαλε. Έγινε συγκέντρωση στην οποία κάλεσαν τον αββά Μωυσή αλλ’αυτός δεν θέλησε να πάει. Του παρήγγειλε τότε ο πρεσβύτερος: «Έλα, γιατί σε περιμένουν όλοι». Κι εκείνος σηκώθηκε και πήγε κρατώντας στην πλάτη ένα καλάθι τρύπιο που το γέμισε με άμμο. Οι Πατέρες που βγήκαν να τον προϋπαντήσουν του λένε: «Τι είναι αυτό, πάτερ;» «Οι αμαρτίες μου―απαντά ο Γέροντας―που κυλούν και πέφτουν πίσω μου και δεν τις βλέπω και ήλθα εγώ σήμερα να κρίνω τα σφάλματα άλλου». Όταν τ’άκουσαν αυτά οι Πατέρες, δεν είπαν τίποτε εναντίον του αδελφού αλλά τον συγχώρεσαν .


Είπε ένας Γέροντας: «Μην κρίνεις τον πόρνο. Εάν εσύ είσαι σώφρων. Κι εσύ είσαι παραβάτης του νόμου όπως κι εκείνος. Γιατί Αυτός που είπε να μην πορνεύσεις (Ματθ. 5,27), είπε και να μην κρίνεις (Ματθ. 7,1)».


Ήταν κάποιος Γέροντας που έτρωγε καθημερινά τρία παξιμάδια. Τον επισκέφθηκε κάποιος αδελφός και όταν κάθησαν να φάνε, έβαλε και για τον αδελφό τρία παξιμάδια. Είδε κατόπιν ο Γέροντας ότι ο αδελφός είχε ανάγκη να φάει περισσότερο και τού ’φερε άλλα τρία. Αφού χόρτασαν και σηκώθηκαν, κατέκρινε ο Γέροντας τον αδελφό και του είπε: «Δεν πρέπει, αδελφέ, να υπηρετούμε τη σάρκα μας». Ο αδελφός έβαλε μετάνοια στον Γέροντα και έφυγε.
Την επόμενη ημέρα όταν έφθασε η ώρα για φαγητό, έβαλε ο Γέροντας τα τρία παξιμάδια για τον εαυτό του. Αλλά αφού τα έφαγε, αισθάνθηκε πάλι να πεινά αλλά συγκρατήθηκε. Την άλλη μέρα πάλι το ίδιο έπαθε και άρχισε να αισθάνεται εξάντληση. Κατάλαβε τότε ο Γέροντας ότι τον εγκατέλειψε ο Θεός και ρίχνοντας τον εαυτό του ενώπιον του Θεού, άρχισε να παρακαλεί μετά δακρύων για την εγκατάλειψη που του έγινε. Και βλέπει έναν άγγελο που του είπε: «Αυτό σου συνέβη, επειδή κατέκρινες τον αδελφό. Να ξέρεις λοιπόν ότι αυτός που μπορεί να εγκρατεύεται ή να κάνει κάποιο άλλο καλό, δεν το κάνει με δική του δύναμη, αλλά η αγαθότητα του Θεού είναι που ενισχύει τον άνθρωπο».
Έλεγαν οι Γέροντες τίποτε δεν είναι χειρότερο από την κατάκριση.


(Από το Γεροντικό)

Φαίνεται ότι ο νέος αρχιεπίσκοπος και η συνετή, σεμνή φωνή του, συνεχίζουν να αποτελούν μειονότητα. Δεν πειράζει, αυτό ήταν αναμενόμενο. Και θα παραμείνουν μειονότητα, όπως ήταν πάντοτε οι Χριστιανοί. Οι υπόλοιποι, καλό θα ήτανε να βουτούσαμε τη γλώσσα στο μυαλό μας, που έλεγε η μακαρίτισσα η βάβω μου, πριν ανοίξουμε το ρημάδι μας.

Και κάτι ακόμα: Ο μακαριστός κυρ-Γιάννης Τσαρούχης, όταν ερχόταν η στιγμή να κοινωνήσει, τρελαινόταν από χαρά, γινόταν σα μικρό παιδί. Πόσοι το έχουν νιώσει αυτό; Εγώ, ποτέ.


Στη Stassa, εις ανάμνησιν μιας νύχτας μεγάλης και ασυνήθιστης γαλήνης στο Όρος, πριν κοντά είκοσι χρόνια.

17 Μαρ 2008

Σύστημα καθαρισμού οθόνης

That's how...

Όχι από τις πιο εμπνευσμένες στιχουργικά στιγμές του Morrissey, αλλά μ' αρέσει.

11 Μαρ 2008

Εαρινό





Σταχυολογώντας

Τα παράδοξα του φιλελευθερισμού

Του Γιωργου Παγουλατου*
(από την "Καθημερινή")

«Ευτυχώς που η εκπομπή είναι μεταμεσονύκτια κι έτσι μπορούμε να χρησιμοποιούμε κακές λέξεις, όπως φιλελευθερισμός!», αστειεύτηκε ένας προσκεκλημένος σε πρόσφατη συζήτηση για το θέμα αυτό στην ελληνική τηλεόραση.


Ο φιλελευθερισμός έχει περίεργη θέση στον ελληνικό δημόσιο διάλογο. Σε αντίθεση με άλλους όρους (δεξιός, κεντροδεξιός, κεντροαριστερός, αριστερός, σοσιαλιστής, κομμουνιστής) ελάχιστοι πολιτικοί πρώτης γραμμής αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι. Μια μοναχική μειοψηφία πολιτικών της κεντροδεξιάς και κανείς αριστερότερα του κέντρου. Βοηθάει βέβαια το ότι η κυβερνώσα παράταξη δεν υπήρξε ακριβώς φιλόστοργος μητέρα προς τα λίγα διακεκριμένα φιλελεύθερα στελέχη της, όπως ο Στέφανος Μάνος.

Αυτό εξηγείται από τον εμπειρισμό της σημερινής κεντροδεξιάς. Οπως αρκετές αδελφές παρατάξεις της ευρωπαϊκής οικογένειας, προτιμάει και εκείνη τον ασφαλή πραγματισμό της πολιτικής κοινοτοπίας («πολιτικές που εξυπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντα της χώρας») αποφεύγοντας ιδεολογικές αναφορές.

Η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός ενοχλεί πολλαπλά τη λαϊκή δεξιά - μείζονα συνιστώσα της κεντροδεξιάς παράταξης: την ενοχλεί με τον κοσμοπολιτισμό του, με την εμμονή στον διαχωρισμό εκκλησίας - κράτους και στα ατομικά δικαιώματα.
Και ενοχλεί τόσο τη λαϊκή δεξιά όσο και την αριστερά με την υποτιθέμενη κοινωνική αναλγησία που απορρέει από τη φιλελεύθερη υπεράσπιση της αγοράς.

Ομως, το παράδοξο παραμένει: πώς γίνεται μια ιδεολογία, που η αριστερά την αποτάσσεται για την οικονομική παγκοσμιοποίηση και η δεξιά την αποκηρύσσει για την πολιτισμική παγκοσμιοποίηση, να μην έχει ανοιχτούς υπερασπιστές στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος; Αν ο φιλελευθερισμός της παγκοσμιοποίησης είναι τόσο κυρίαρχος όσο όλοι ισχυρίζονται, τότε πού βρίσκονται οι εγχώριοι εκπρόσωποί του;

Μια εξήγηση του φαινομένου παραπέμπει στο γεγονός ότι η σύγχρονη Ελλάδα τελεί ακόμα υπό την ιδεολογική ηγεμονία μιας εγχώριας αριστεράς που έλκει την καταγωγή της κυρίως από τα γαλλικά αμφιθέατρα των δεκαετιών ’60-’70. Ετσι, η πρόσληψη του όρου φιλελευθερισμός στον ελληνικό δημόσιο διάλογο διαμεσολαβείται από το γαλλικό πολιτικό λεξιλόγιο. Στα σύγχρονα γαλλικά συμφραζόμενα ο όρος liberalisme εκφέρεται ως συνώνυμο του νεοφιλελευθερισμού. Συγκεντρώνει την μήνιν της αριστεράς ως υπεύθυνος για τις ανισότητες που παράγει η παγκοσμιοποίηση. Και παραμένοντας αντιδημοφιλής και στη δεξιά, όπως είδαμε παραπάνω, εξωθεί τους λίγους ενοχλητικούς φιλελεύθερους στα αζήτητα του κομματικού συστήματος.

Σκεφτείτε λοιπόν τώρα το δεύτερο παράδοξο: αυτός ο κυρίαρχος υποτίθεται φιλελευθερισμός, που αποτελεί την ιδεολογία των παγκοσμιοποιημένων αγορών, μιλάει αγγλικά και έχει ως κύριο μοχλό τον αμερικανικό καπιταλισμό, δεν προσδιορίζεται στην εγχώρια δημόσια συζήτηση από τα αγγλοσαξονικά συμφραζόμενα αλλά από τα γαλλικά!

Διότι στο αμερικανικό και εν μέρει στο βρετανικό πλαίσιο, ο φιλελεύθερος (liberal) είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι συνώνυμο του προοδευτικού, που αντιτίθεται στο αχαλίνωτο laissez-faire των συντηρητικών, υπερασπίζεται την προοδευτική φορολογία, τα κοινωνικά προγράμματα και βέβαια τα απαράγραπτα ατομικά δικαιώματα. Οι φιλελεύθεροι σε ΗΠΑ και Βρετανία είναι αντίπαλοι του Ρέιγκαν και της Θάτσερ, ήρωές τους είναι ο Ρούσβελτ και ο Κέινς! Ο φιλελευθερισμός εξέφραζε και εκφράζει την πραγματιστική δύναμη της ορθολογικής ανθρώπινης παρέμβασης στον συλλογικό βίο. Που ρυθμίζει τις αγορές εκεί όπου αποτυγχάνουν, αναδιανέμει τον πλούτο για να μην καταρρεύσουν οι κοινωνίες, στηρίζεται στο διεθνές κράτος δικαίου και όχι στο κράτος του ισχυρού, δαμάζει την παγκοσμιοποίηση προκειμένου να προστατεύσει οικουμενικά δημόσια αγαθά, όπως το περιβάλλον.

Επομένως, στην καθ’ ημάς χρήση ο φιλελευθερισμός παραποιείται διπλά. Ταυτίζεται σχεδόν αποκλειστικά με τον οικονομικό σε βάρος του πολιτικού φιλελευθερισμού. Και ταυτίζεται επίσης με τον φονταμενταλισμό της αγοράς, παρότι αρδεύεται από μια πλούσια παράδοση έλλογης παρέμβασης και ρύθμισης των αγορών.

Γιατί ο φιλελευθερισμός έχει κακοποιηθεί κατά τέτοιο τρόπο; Η απάντηση παραπέμπει σε ένα τρίτο παράδοξο: ο φιλελευθερισμός είναι πολιτικό θύμα της ευρύτατης ιδεολογικής ιστορικής του απήχησης. Τις σημαντικότερες συμβολές του (φιλελεύθερες πολιτικές αξίες, επιχειρηματικότητα, έλλογη λειτουργία της αγοράς) έχουν οικειοποιηθεί και ενσωματώσει τόσο η κεντροδεξιά όσο και η κεντροαριστερά. Η παράδοση του ρολσιανού (κατά Τζον Ρολς) φιλελευθερισμού, για παράδειγμα, είναι κτήμα της φιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας. Ετσι, ο φιλελευθερισμός κατέληξε να ταυτίζεται συσταλτικά με το μοναδικό εκείνο ρεύμα που κανείς δεν θέλησε να διεκδικήσει από αυτόν - δηλαδή την ακραία οικονομίστικη νεοφιλελεύθερη εκδοχή του.

Τρία παράδοξα, λοιπόν, να συνοψίσω. Δεξιά και αριστερά διαλαλούν την κυριαρχία της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, αλλά φιλελεύθερους δεν βλέπουμε, η παγκοσμιοποίηση μιλάει αγγλικά, αλλά ο φιλελευθερισμός μας ορίζεται γαλλικά, και η κακοποίησή του είναι αποτέλεσμα της επιτυχίας του...
Αυτή και αν είναι μια ενδιαφέρουσα ιστορία!

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, gpag@aueb.gr

1 Μαρ 2008

Ένα μικρό -σε καμμία περίπτωση πλήρες- αφιέρωμα σ' έναν πολύ ιδιαίτερο καλλιτέχνη...