Νέα Ελληνική Αθρωπολογία

Ήμαστε στην Κηφισιά με τη Ν. και τον Κ. και βολτάραμε, ώσπου εκείνος εξέφρασε πηγαία το θαυμασμό του για την αισθητική της γειτονιάς, το πράσινο, τα όμορφα σπίτια. "Όμως κι εσύ σε όμορφη γειτονιά μένεις", του είπα, για να εισπράξω μια απάντηση που με εξέπληξε: Ούτε λίγο ούτε πολύ, με εμφανή δυσφορία μου απάντησε ότι η γειτονιά του είναι πολύ λαϊκή. Στην έκπληξή μου -μια και ο φίλος συνδυάζει, χωρίς εκζήτηση, λαϊκότητα και καλλιέργεια- μου εξήγησε πως δεν εννοεί τη λαϊκότητα όπως την εννοούμε συνήθως. "Οι άνθρωποι εκεί είναι γυφταίοι", ήταν τα λόγια του, περιγράφοντας τον γνωστό σε όλους -και σχεδόν κυρίαρχο- ανθρωπολογικό τύπο της άγριας απαίτησης, της αποενοχοποιημένης χυδαιότητας, των μυριάδων εγώ που πρήστηκαν την τελευταία τριακονταετία κι απλώνονται, έκτοτε, ολοένα στο χώρο.

Ένιωσα να μου ξεκλειδώνεται έτσι και το γιατί μου ασκούν, κι εμένα και της Ν., τα τελευταία χρόνια μια δυσεξήγητη γοητεία τέτοιες (μεγαλο)αστικές γειτονιές - δυσεξήγητη, γιατί ξέρω καλά ότι πίσω από την τάξη, τους ωραίους κήπους, τις περιποιημένες και, συχνά υψηλής αισθητικής, προσόψεις, μπορούν να να κρύβονται δράματα, διαλυμένες ζωές, ευνουχισμένα νιάτα, κραυγαλέες ατιμίες, ή, πολύ απλά, άνθρωποι καλότατοι, τόσο όμως βυθισμένοι στην κοσμάρα τους, που θα μπορούσαν κάλλιστα να προτείνουν το παντεσπάνι ως λύση για τα προβλήματα των φτωχών. Το ξέρω καλά γιατί πήγα σε ιδιωτικό σχολείο, παρά το ότι το εισόδημα των γονιών μου ουδεμία σχέση είχε με εκείνο των γονιών πολλών συμμαθητών μου.

Φαίνεται πως καταφεύγουμε νοερώς σε τέτοιου είδους εικόνες και παραστάσεις, διαλέγοντας να ξεχάσουμε πως δεν αποτελούν οπωσδήποτε εχέγγυα πολιτισμού - ίσως γιατί ψάχνουμε για όρια, όπως έλεγε ένας άλλος φίλος, τα όρια που μοιάζουν να έχουν καταλυθεί από παντού -όρια και αναχώματα απέναντι στον αποενοχοποιημένο μηδενισμό της γκλάμορους καφρίλας.

Και την κυριαρχία αυτού του ανθρωπολογικού τύπου, σε μεγάλο βαθμό τη χρεώνω στους εκπροσώπους της Αριστεράς. Πέρα από γνώριμες ιδεολογικές αγκυλώσεις, που χαρακτηρίζουν, δυστυχώς, ακόμη και κάποιους από τους πλέον έντιμους εκπροσώπους της, η εν Ελλάδι Αριστερά συχνά παρέχει, μέσω μιας αμφιβόλου εμπνεύσεως και οξυδέρκειας ρητορικής, έναν μανδύα αποενοχοποίησης και ηθικής καταξίωσης στις παντοειδείς κραυγές που δεν εφορμούνται από ένα πηγαίο και ιερό αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά μάλλον από τον πιο άγαρμπο μικροαστισμό, από καθαρό φθόνο, από την "επιθυμία των οφθαλμών και την αλαζονεία του βίου".

Πέρα από ασέβεια και βλασφημία απέναντι στους νεκρούς της ίδιας της Αριστεράς, είναι δυστύχημα για τον τόπο, που μια τίμια αριστερή προβληματική μοιάζει εντελώς περιθωριοποιημένη, αν όχι ανύπαρκτη, σε μια χρονική συγκυρία που η παγκόσμια κυριαρχία των αγορών μοιάζει εφιαλτικά αδιαμφισβήτητη.